Les Chats Cadiens | Veerkracht uit het Moeras

In een fascinerend theaterconcert (‘Veerkracht uit het Moeras’) schetst deze Delftse band met eigen songs de ontstaansgeschiedenis van de cajun en zydeco: swingende accordeonblues uit het hart van Louisiana. Een feestelijke voorstelling, die hierna op tournee door het land gaat.

In de moerassen van Louisiana zwaait de deur van een dorpscafé even open voor nieuwe gasten. Flarden van swingende dansmuziek, met een accordeon en viool, wapperen naar buiten. Het is feest, deze avond in die zompige Mississippi delta, met zijn sliertig bemoste watercypressen en roerloos drijvende alligators.

Zo’n feestelijk sfeertje wordt het ook in de theatervoorstelling ‘Veerkracht uit het Moeras’ van de Delftse band Les Chats Cadiens. De schijnwerpers zijn nu eens niet gericht op de gitaarblues of de jazz en marching bands uit New Orleans, maar op de cajun en zydeco uit de ‘swamps’, de mysterieuze moerassen ten westen van die beroemde muziekstad. Want daar bevindt zich de kraamkamer van de ‘vrolijke tak van de blues’, met een accordeon als aanjager.

“Cajun en zydeco zijn eigenlijk een wonder van kruisbestuiving”, zegt bandleider Henk de Kat. Hij formeerde 40 jaar geleden de eerste Nederlandse band die zich verdiepte in die twee verwante stijlen. Als vernieuwende zydeco-pionier stond hij drie keer op het North Sea Jazz festival, twee keer werd hij door publiek en de internationale muziekindustrie uitgeroepen tot ‘Beste bluesaccordeonist van Europa’.

Aanstekelijk
“Deze aparte vorm van de blues, die cajun en zydeco, klinkt zó aanstekelijk dat je meteen wil gaan dansen. En dat is echt wonderbaarlijk, als je beseft dat het gaat om een smeltkroesmuziek van drie bevolkingsgroepen in Louisiana met elk een heftig verleden van gewelddadige deportaties. Om te beginnen natuurlijk de indianen. Zij leefden al 25.000 jaar lang in de Mississippi delta toen een invasie van Europeanen hen in no time verdrong. Bovendien bezweek 90 procent van de inheemse bevolking aan ziekten die de blanke kolonialisten meebrachten. Maar later kwamen ook blanken zelf als slachtoffer van deportaties terecht in Louisiana. Dat betrof nazaten van ‘Acadiens’, Franse boeren en vissers die in 1604 als de eerste gelukszoekers naar Canada vertrokken in de hoop op een beter leven in die Nieuwe Wereld. Op grond van de zogenaamde ‘Vrede van Utrecht’ uit 1713 werden zij echter op hun beurt massaal door Engelse troepen verdreven, naar onder meer de Mississippi delta. En minstens zo wreed was het lot van Afrikanen. Thuis gevangen genomen, werden ze als koopwaar verhandeld op de markt in New Orleans om als katoenplukkers te gaan werken rond die moerasgebieden”, aldus De Kat.

“De afzonderlijke ellende van deze drie gedeporteerde bevolkingsgroepen kreeg een keerpunt, toen rond 1900 de kort daarvoor in Europa uitgevonden trekzak ook deze afgelegen Louisiana gebieden bereikte. Dat instrument werd het middelpunt van een vrijage van oude Franse dansmuziek op viool, Afrikaanse ritmes en Indiaanse percussie. Het leidde tot twee verwante accordeon- stijlen: de cajun (twosteps en walsen, van de Franse blanken), en de zydeco (zwarte rhythm & blues, inmiddels ook in funky varianten). Allebei met zeer aanstekelijke ritmes. En juist dat is het wonder. Want het ontstaan van swingende zaterdagavond-muziek in die smeltkroes met daarin zoveel deportatie-ellende uit de eeuwen ervoor: dat is toch een treffend toonbeeld van menselijke veerkracht?”

Eigen songs
De band brengt een repertoire van eigen, melodische composities, die telkens een stukje belichten van ontstaansgeschiedenis van die nu zo feestelijke moerasblues. Zo is er natuurlijk aandacht voor de legendarische Clifton Chenier, de ‘BB King op accordeon’ uit Lafayette. Aan deze afstammeling van slaafgemaakten is een ontroerende zydeco-hommage gewijd, een ooggetuige-verslag van zijn laatste concert in 1987 in New York, kort voor zijn overlijden. Meer in cajunstijl is vervolgens een song over de Franse boeren en vissers die begin 17e eeuw nog zo hoopvol naar hun ‘Acadie’ in Canada voeren. Maar ook invloeden van naburige Texmex komen voorbij. En een verrassing: er klinkt ook jive-muziek, gebaseerd op een zoektocht naar een vergeten accordeonist uit de thuislanden-periode van Zuid-Afrika. De bandleider van Ladysmith Black Mambazo heeft Les Chats Cadiens nog geholpen bij de pogingen die muzikant op te sporen.

Accordeon bas
De nummers in het daarmee zeer gevarieerde theaterprogramma ‘Veerkracht uit het Moeras’ worden driestemmig gezongen, beurtelings in het Frans en Engels. De sound van Les Chats Cadiens is intiem en qua bezetting uniek, omdat Henk de Kat op zijn accordeon ook alle baspartijen voor zijn rekening neemt. Drummer en muziekdocent Jeroen Elfferich speelt daarop in met jazzy ritme-variaties. Op wasbord, triangel en vooral de bluesharp is Hans de Vries te horen, de vroegere voorman van de Nederlandse zydecoband Louisiana Radio. Ook hij stond hij drie keer op het North Sea Jazz festival, en recent nog werd hij genomineerd als ‘Beste mondharmonicaspeler van Nederland’. Vierde bandlid is Ferdinand Bakker, in de jaren zeventig leider/gitarist van de internationaal furore makende groep Alquin, en nog altijd actief met de zanger daarvan. Als maatje in Les Chats Cadiens heeft Bakker de rol van gitarist (akoestisch, ditmaal) en afwisselend cajun-fiddle. Tenslotte: in deze voorstelling op 26 februari doet voor het eerst een Special Guest mee. Dat wordt een ware surprise!